“BİRLİKTE“
İş Dünyasında
Kapsayıcılık İçin Birlikte
[BIRLIKTE - Gemeinsam für Inklusion in der Arbeitswelt]

H.- Günter HEIDEN
(Interessenvertretung Selbstbestimmt Leben in Deutschland e.V. - ISL)

“Birlikte” sözcüğü Türkçe kökenlidir ve Almanca “gemeinsam” (ortak) ya da “zusammen” (birlikte) anlamına gelmektedir. Bu yüzden “Aktion Mensch”in maddi desteğiyle gerçekleştirilen Berlin’deki kapsayıcılık projesinin başlığı olarak seçilmiştir. Öncelikle ISL e.V. ve InterAktiv e.V. ve diğer ortak birliklerin üstlendiği proje, 2016-2019 yılları arasında Berlin’de, Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Bildirgesi’nin (UN-BRK) 27. maddesi uyarınca, kapsayıcı iş piyasasına ulaşılması için çaba göstermektedir. Özellikle göç kökenli insanlar iş piyasasından daha çok dışlandıkları için, odak noktasına alınmaktadırlar. Bu grup içerisinde göç kökenli engelli kadın ve erkeklerin proje faaliyetlerinden eşit ölçütlerde yararlanmalarına dikkat ediliyor.     Bu hedeflere ulaşabilmek için, işveren derneklerinin -göç geçmişi olanlar dahil olmak üzere- kapsayıcı yapılar kurmaları için duyarlılık oluşturulmalıdır. Örne- ğin, kapsayıcılığı yerleştirmek için bir yetkilinin atanması ya da konuyla ilgili sürekli eğitim kurslarının verilmesi gibi. Bunun dışında proje süresince işveren örgütleri, engelli dernekleri, engelli insanların çırak eğitimine ve istihdamına yardımcı olan kuruluşları ve kurumları birleştiren bir ağın oluşturulması hedefleniyor.     Ayrıca BM Engelli İnsanların Haklarını Koruma Komitesi’nin “Concluding Observations” (“Sonuç Gözlemlemeleri”) adı altında düzenlediği devletlerin denetim raporunda, Birlikte projesinin sivil toplumun bu uygulamaya katkıda bulunduğunu düşünüyor. Komite belgesinde ayrıca, engelli insanların çok yönlü ayrımcı- lığa karşı durmayı öneriyor ve Almanya’dan, göç kökenli engelli insanlar için de tüm taslak ve programlara sınırsız bir şekilde ulaşabilmelerini sağlamasını istiyor. Komite, “özellikle göç kökenli engelli kadın ve kızlara yönelik programların” hayatın her alanında uygulanmasını talep ediyor.           Bilinç Önemli Rol Oynar           BİRLİKTE projesi eylem alanını öncelikle “iş”e yöneltmiş durumda, fakat erişim özgürlüğü açısından da rol oynamaktadır. Örneğin işverenin erişim özgürlüğüyle ilgili danışma hizmetlerini sunması gibi. İşverenleri göç kökenli veya göç kökenli olmayan engelli insanların yetenekleriyle ilgilenmeleri için, proje bilinçlenmeyi destekleyen faaliyetler gerçekleştirmeyi planlıyor. Bilinç gelişimi BM Engelli Hakları Bildirgesi’nin önemli hedefleri arasında, çünkü katılım engellerinin çoğu davranış engellerinden doğmakta. Bilinçlendirme faaliyetleriyle, engelliliğin tıbbi ya da toplumsal eksiklik olmadığı, ama insan haklarıyla ilgili bir konu olduğuna açıklık getirmek isteniliyor. Somut olarak işverenlerin engelli elemanlarıyla temasa geçme endişesinin ortadan kaldırılması hedefleniyor. İşverenler, engelli insanları işletmeleri için potansiyel değerli çalışan olarak görmesi yönünde teşvik edilmeli. Firmalarla (özellikle “KMU“ adı verilen küçük ve orta ölçekli ve özellikle göç kökenli firma-larla) ortak çalışmalarda bulunurken, bu amaç doğrultusunda üyelere ve yöneticilere meslekle ilgili geliştirme kursları sunulmaktadır. Bunun yanında aynı hizmeti firmaların yeni yetişen kapsayıcılık görevlilerine ya da tek tek işverenlere sunulmaktadır. Aynı zamanda engelli insanların istihdamı ile ilgili deneyime sahip ve meslektaşlarına eşdüzeyde danışmanlık yapabilecek işverenlere görev veriliyor. İlgi gösteren işverenlere, iş yerini yeniden donatmak için, ilgili alanda engelsizlik planı sunuluyor. Aynı şekilde, işverenlerin engelli bir insanı işgücü olarak alma kararını kolaylaştırmak için, işyerinde mali danışmanlık hizmeti öngörülüyor.           Proje somut olarak nasıl hayata     geçirilecek?           Projenin ilk yılında başlangıç toplantısı düzenlenerek ilgili işveren örgütleriyle (örneğin Berlin Esnaf ve Zanaatkârlar Odası, Berlin, Türk-Alman Girişimciler Birliği –TDU, MÜSİAD/Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği gibi) kapsayıcılık görevlilerini yerleştirilmesi yönünde görüşmeler yapılacak ve ilgili üyeler için toplantıya katılma imkanı sunulacaktır. Bu toplantıların programı proje kapsamında önceden geliştirilmiştir, ve deneyim kazandıkça revize edilecektir. Engelli insanları istihdam etmeyi cesaret eden işverenler, ortak çalışmalarda bulunduğumuz WfbM’nin (Engelli İnsanlar İşleği) “entegrasyon yönetimi” adı ile bilinen genel iş piyasasına dair aracılık hizmetinden yararlanacaklardır. Entegrasyon Dairesi’yle (Integrationsamt), Entegrasyon Meslek Hizmetleri kurumuyla (Integrationsfachdienst), Jopcenter’la ve gerekirse diğer etkisi ya da katkısı olabilecek aktörlerle bağlantı kurulmasına aracılık edilecektir. Engelleri kaldırma danışmanlığı ve finansman danışmanlığı hizmeti sunulacaktır.     Projenin ikinci yılında mevcut ilişkiler yoğunlaşacak. Ayrıca Doğu Avrupa kökenli işverenleri destekleyen Berlinli iş örgütleriyle temasa geçilecektir. Burada da yeniden kapsayıcılık görevlilerini yerleştirmek için görüşmelerde bulunulacak ve yeniden gözden geçirilmiş programa göre üyelere meslekle ilgili geliştirme toplantılarına katılma imkanı sunulacaktır. İlgilenen işverenlere, ilk yılda olduğu gibi, aynı hizmetler sunulacak. Üçüncü yılda, proje, Avrupa dışı işveren örgütlerine yayılacaktır.           Bu girişimi kim başlattı?           “Interessenvertretung Selbstbestimmt Leben in Deutschland e.V. – ISL” (Almanya Bağımsız Yaşamı Savunanlar Derneği), insan hakları odaklı bağımsız bir örgüttür. Engelli insanların bağımsız yaşama merkezlerinin çatı örgütüdür ve 1990 yılında engelli insanlar tarafından kurulmuştur. ISL e.V., “engelliliği”, tıbbi açıdan bir eksiklik olarak tanımlamaz. Onu, engeli bir insan hakkı olarak ele alır. ISL e.V.’nin ilkeleri, kendi kaderini belirleyebilme, kendini savunabilme, kapsayıcılık ve güçlendirmedir. Farklı engellere maruz kalan tüm insanlara, engellilik ötesi bir yaklaşım sergilenmektedir. ISL e.V., 1980 yılında kurulan bağımsız engelli insanların uluslararası hareketi “Disabled Peoples’ International - DPI“in Almanya kanadını oluşturu- yor. ISL e.V., “Peer Support” ve “Peer Counseling” yöntemini kullanarak engelli insanları özgürleştirerek güçlendiriyor ve böylece engelli insanları kişisel güçlerine ve kaynaklarına kavuşmasının yolu açıyor, hayatlarını kendilerinin belirlediği biçimde oluşturmalarına yardımda bulunuyor.     InterAktiv e.V. (Engelliler İçin Eşit Yaşamın Destekleme Derneği), 2011 yılında farklı kültür çevrelerinden gelen, değişik deneyimlere, becerilere ve bakış açılarına sahip engelli ve engelsiz insanlar Berlin’de kurulmuştur. InterAktiv e.V.’nin amacı katılımı, kapsayıcılığı, özgürleşmeyi ve engelli insanların toplumsal eşitlenmelerini toplumun tüm alanlarında ileriye taşımak ve ulusal ve uluslararası düzeyde desteklemektir. Bunu yaparken, engelin türünü, nedenini ya da ağırlığını göz önünde bulundurmaz ve köken, din ve dünya görüşüne bakmaz. Dernek engelli insanların hayat koşullarını düzeltmek ve onların bağımsız yaşayabilmeleri ve fırsat eşitliği için vazgeçilmez olan en iyi genel şartları oluşturmak için çaba gösteriyor. Derneğin çalışmaları, öncelikle engelli insanlar, göç kökenli engelli insanlar ve onların sorumluluğunu taşıyan kişilere yöneliktir. InterAktiv e.V., Türk topluluğuna ait şirketleri engelli insanları istihdam etmeleri yönünde duyarlılığa davet ediyor ve bunun için bilgilendirme toplantıları düzenliyor.                 Projeyle ilgili etkinlikleri bildiren web sitesi kuruluş aşamasındadır ve www.birlikte-berlin.de üzerinden engelsiz erişime açık olacaktır.