Kelebek
Uçmaya Hazır

WDR'den Türkçe-Almanca
Yeni Çocuk Programı

Tuba TUNÇAK
(WDR Funkhaus Europa Türkçe Servisi Editörü)

Almanya'da bir ilk olacak "Kelebek", kimi zaman çocuklara evlerinde arkadaşlık edecek. Kimi zaman da okullarda anadil derslerinde öğrenciler öğretmenleri eşliğinde yayınımızı dinleyip, içindeki konuları tartışacak ya da anne babalar çocukları ile birlikte yeni bilgiler edinecek. Anadilin öneminin kavranması ve paralel toplum tartışmalarının aşılmasında somut ve yapıcı bir adım atabilmek gayesi ile "KiRaKa Kelebek" 2 Mayıs Çarşamba gününden itibaren her Çarşamba saat 15.00'te WDR stüdyolarından gökyüzüne kanat çırpacak.     "Göçmen ailelerin çocuklarının, anadillerini iyi konuşmaları, Almanca öğrenmelerinin önünde bir engel değil, tam tersine farklı birçok dili öğrenebilmeleri için bir temel oluşturur." Dilbilimcilerin bu tespiti, göç ülkesi olduğu bilinci ile politika üreten ülkeler için olağan. Almanya'da ise bu bilincin hem çoğunluk hem de göçmen toplumunda yerleşmesi için daha zamana ihtiyaç var gibi görünüyor. Anadil derslerinin kimi zaman okul yönetimleri tarafından gereksiz görüldüğü ya da bazı göçmen ailelerin anadil dersine çocuklarını yollamak istemediği gerçeği yanyana duruyor. Bu noktada toplumu ve yetkilileri bu fikri benimseterek bilinçlendirici çabalara gereksinim duyuluyor. Diğer yandan, Türkiye'den Almanya'ya işgücü göçünün üzerinden 50 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen topluma mal olmuş kişilerin Türkçe özel adlarının bile hala Alman medyasında doğru telaffuz edilmemesi pek çoğumuzu kızdırıyor.     Çocukların düzgün Türkçe öğrenebilmeleri için evde anadilin de konuşulması, okulda anadil dersi alınması kadar medyada da anadilin sağlam bir temel oluşturduğu tespitinin yansıtılması gerekiyor. Bu arada Almanya'da Türkçe yayın yapan medya kuruluşları da anadili doğru öğrenmenin ne kadar gerekli olduğunu sık sık tekrarlıyor. Ancak örneğin WDR'in Türkçe yayınlarında birçok gencin kendilerini çok rahat ifade edebilecek kadar anadiline hakim olmadığına tanık oluyoruz. Sınırlı sayıda Türkçe ve Almanca kelimelerin aynı cümle içinde karıştırılması, belki artık Almanya'nın bir gerçeği, ama gençlere daha iyi bir gelecek hazırlamanın anahtarı değil.     İki dilin birbirine karıştırılmasının nedeni aslında Türkçe ile Almancaya hakim olmaktan, dil ile oynayabilme becerisinden değil, gençlerin her iki dildeki kavram eksikliğinden kaynaklanıyor. Üstelik bu alışkanlık sadece okulda edinilmiyor: Evde çocuklar anne babalarından da "Bugün Finanzamt'a gittim" ya da "Bana bir Wasser getirir misin?" benzeri cümleler duydukları için ne Türkçe ne de Almanca kavramlar zihinlerine doğru yerleşiyor. Almanya'da yetişen birçok Türk genci her iki dilde de kendisini düzgün bir şekilde ifade etme güçlüğü çekiyor. Almanya'da 1964'ten beri anadil yayını yapan WDR Funkhaus Europa geçtiğimiz yıllarda yayınlarında açtığı çocuk köşesi ile bu ihtiyacı biraz olsun gidermeye çalışıyordu. Ancak bu köşenin süresi, çocuk dünyası ve eğitimi konusundaki çok çeşitli sorun ve yenilikleri işlemeye imkan tanımıyordu. Almanya'da Türkçe yayın yapan medyada ise uzun yıllardır ana hedef kitlesi çocuklar olan, didaktik bir tarzdan uzak, çocukları eğlendirerek bilgilendirecek, onlara Türkçe haberler verecek, dolayısı ile Türkçelerinin gelişmesine destek olacak bir programın eksikliği çekiliyordu. Başta veliler ve öğretmenler tarafından Köln Radyosu ekibine bu yönde dilekler iletiliyordu. WDR'in Çocuk Yayınları Servisi de özellikle çok sayıda göçmen çocuğunun öğrenim gördüğü ilkokullardan yaptıkları canlı yayınlarda, benzer bir deneyim elde etmişti.     WDR Funkhaus Europa'nın Türkçe Servisi ile WDR radyolarının Çocuk Yayınları Servisi, şimdi bu ihtiyacı gidermek için "KiRaKa Kelebek" adlı ortak bir çocuk yayınını hayata geçiriyor. Bu bir saatlik haftalık program, WDR'in internet üzerinden yayın yapan çocuk kanalı KiRaKA (KinderRadioKanal) ve DAB+ adlı yeni yayın teknolojisine sahip radyolar üzerinden dinlenebilecek. Yayın, en başta renkliliği, dola-yısı ile kültürel çeşitliliği vurgulamak amacıyla “Kelebek” ismini taşıyor. Bunun yanı sıra hem Türkiyeli ailelerin çocukları hem de Alman çocukları için telaffuz kolaylığı sağlaması da bu ismin seçilmesinde etkili oldu; zira WDR bu yayını ile sadece çocuklara eğlenerek temiz Türkçe öğretmeyi değil, aynı zamanda Alman çocuklarına da Türk kültürünü tanıtmayı amaçlıyor.     WDR Türkçe Yayınlar Servisi olarak bu tür yayınların önemine inanıyoruz. Zira Almanya'da İtalyanca, Fransızca ya da İngilizce, "Avrupa kültürünün parçası" olarak görülüp bu dillere ona göre değer biçilirken, Türkçe zaman zaman "Türkiye kökenli işçi göçmenler ile çocuklarının kendi aralarında konuştukları, çoğunluk toplumu tarafından öğrenilmesine pek de gerek olmayan bir kültürün parçası" olarak görülüyor, yani Türkçe ve Türk kültürünün Almanya'da –sebepleri çok çeşitli– bir imaj sorunu var. Bu sebeplerden biri, önyargılar ve bu önyargılara sebep olan bilgisizlik, ilgisizlik. Oysa ki okullarda elli yıla yakın bir süredir Alman ailelerin çocukları ile Türkiyeli ailelerin çocukları aynı sırada yanyana oturuyor. Yaklaşık üç milyon Türkiye kökenlinin yaşadığı Almanya'da artık bu iki kültür birbirinden ayrı değil, birlikte gelişiyor, dönüşüyor. Politikalara yön veren siyasetçiler ise kimi zaman bu süreci geriden izliyor. Bu süreçte okul sıralarına bile yetişkinlerden öğrenilen ya da politikacıların söyleminden kaynaklanan önyargıların yansıdığına tanık oluyoruz zaman zaman.     Birbirini tanımamaktan kaynaklanan klişelerin, önyargıların önüne çocuk yaşta geçebilmek, Alman ailelerin çocuklarını sıra arkadaşlarının kültürü ile tanıştırmak da "KiRa-Ka Kelebek"in bir diğer hedefi. Bu hedefe ulaşmak için yayında her hafta bir Alman çocuğun "Neden Türk çocukları büyüklerinin elini öpüyorlar? Neden misafirlere kolonya tutuyorlar?" benzeri sorularına da Türkiye toplumunun küçük-büyük temsilcilerine mikrofon uzatarak Almanca olarak yanıt aranacak.     "Kelebek", çocukların Almanya'daki gerçekliklerini doğru yansıtmak, dolayısı ile kendilerini yayın ile özdeşleştirebilmeleri düşüncesi ile Türkçe ağırlıklı olsa da iki dilli uçacak. Burada taviz vermeyeceğimiz nokta ise iki dili aynı cümle içinde karıştırıp deforme etmemek olacak. İki sunuculu yayında çocuklara uygun Türkçe haber turu, hava durumu, gülmece ve bilmece köşesi, Almanya'da başarıları ile öne çıkmış ünlü Türkiye kökenlilerin, örneğin sanatçı, sporcu ya da politikacıların portreleri, çocukların kendi sıradışı uğraşılarını tanıttıkları bölümler olacak. Çocuklar evde, okulda karşılaştıkları sorunlar, akıllarını sağlıkları konusunda meşgul eden konular hakkında sorular yöneltebilecek; bu sorulara uzmanlar aracılığı ile yanıt aranacak. Okullardan, Türkçe anadil sınıfı öğrencilerinin katılımı ile canlı yayınlar yapılacak.     Bunların yanısıra her bölümde Alman sunucu, mikrofonu paylaştığı sunucu arkadaşından Türkçe öğrenecek, Türkiye kültürünü, geleneklerini tanımaya çalışacak. Bu bölümle amacımız ise Türkiye kültürünün de diğer kültürlerle eşit düzeyde bir kültür olduğu ve birbirimizi ancak tanıyarak anlayabileceğimiz mesajını vermek. Amacımız, "Kelebek" sayesinde, Türk çocuklarına anadillerini eğlendirerek öğretmenin yanı sıra hem çoğunluk kültüründen hem de Türkiye kültüründen birey- lerin, çocuk yaşta kültürel çeşitliliği benimsemeleri.     WDR'in bu modern anlayışla ve Almanya'daki gerçekliği yansıtma amacıyla hazırladığı yeni çocuk yayının ulaşmak istediği tek hedef kitlesi ilkokul çağı çocukları değil, aynı zamanda bu çocukların anne babaları. Velilerin de “KiRaKa Kelebek”i çocukları ile birlikte dinleyebilmeleri için normalde Çarşamba günleri yayınlanan programın her Cumartesi de tekrarı olacak. "Kelebek", Çarşamba ve Cumartesi günleri saat 15.00'te www.kiraka.de adresinden dinlenebilecek. Almanya'da bir ilk olacak "Kelebek", kimi zaman çocuklara evlerinde arkadaşlık edecek. Kimi zaman da okullarda anadil derslerinde öğrenciler öğretmenleri eşliğinde yayınımızı dinleyip, içindeki konuları tartışacak ya da anne babalar çocukları ile birlikte yeni bilgiler edinecek. Anadilin öneminin kavranması ve paralel toplum tartışmalarının aşılmasında somut ve yapıcı bir adım atabilmek gayesi ile "KiRaKa Kelebek" 2 Mayıs Çarşamba gününden itibaren her Çarşamba saat 15.00'te WDR stüdyolarından gökyüzüne kanat çırpacak.